مبانی مشروعیت حکومت های محلی ایران در قرن هشتم هجری

با ورود مغولان به ایران و تشکیل حکومت ایلخانی تحولی مهم در زمینه ی مبانی مشروعیت حکومت ها در ایران رخ داد. حاکمان ایلخانی از مبانی جدید مشروعیتی که بر محور خاندان چنگیزخان در میان مغولان پذیرفته شده بود، پیروی می کردند. از زمان غازان خان و رسمیت یافتن اسلام در حکومت ایلخانی تلاش شد تا از مشروعیت دینی مبتنی بر شریعت اسلام نیز بهره گرفته شود. با سقوط حکومت ایلخانان در اواسط قرن هشتم هجری، ایران وارد دوره ای از بی ثباتی و پراکندگی سیاسی شد. در پی مرگ ابوسعید ایلخانی در سال 736 هجری نیروهای متعددی بر سر کسب قدرت و تصاحب میراث ایلخانان به رویارویی با هم پرداختند. بدین جهت ایران دچار نوعی تجزیه ی سیاسی شد و چندین حکومت مانند سربداران، آل کرت، آل اینجو، آل مظفر، آل چوپان و آل جلایر در گوشه و کنار ایران سربرآوردند. یکی از مباحث اساسی در چنین شرایطی اثبات مشروعیت هر یک از این حکومت ها و میزان پذیرش آن در جامعه بود. بدین ترتیب پرسش مبنایی پژوهش حاضر شناسایی و تحلیل مبانی مشروعیت سیاسی این حکومت ها است. هر یک از این حکومت ها با داعیه های متفاوتی برای اثبات سزاواری و مشروعیت حکومت خود دست به تلاش زدند؛ بعضی بر مشروعیت مغولی-چنگیزی و هلاکوئی تأکید داشتند؛ برخی بر مشروعیت دینی و بومی (ایرانی) و برخی ترکیبی از آنها را مورد توجه قرار دادند. مشروعیت ایرانی و توجه به فرّه ایزدی و تلاش برای برقراری عدالت و امنیت نیز به عنوان بنیان هایی برای نشان دادن سزاواری حکومت ها مورد توجه قرار گرفتند. این پژوهش در نظر دارد به تبیین و تحلیل انواع مشروعیت در مهم ترین حکومت های این دوره بپردازد و نقش هر یک از این منابع مشروعیت را در استقرار و استمرار حکومت های زمانه مورد بررسی قرار دهد. روش پژوهش به کار گرفته شده توصیفی – تحلیلی و مبتنی بر گردآوری اسناد و مدارک تاریخی می باشد.